آتش در هیمه شبانان | مراسم عجیب و غریب نوروزبل؛ شروع سال در تابستان
تاریخ انتشار: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۶۹۴۵۲۳
همشهری آنلاین، آن‌گاه به سوی جنگل می‌روی و خاک پای درخت را می‌بویی و می‌خواهی واسطه‌ای باشد میان تو و آسمان. در این‌حال، به جانب کوه می‌نگری و در دل امید می‌بندی و از باد می‌خواهی که نسیمی بوزد تا راهنمای تو باشد در این راه پر از پیچ و خم و رنگ و بی‌رنگ و احتیاج و اشتیاق. آخرین ۴ عنصر، برفرازکوهی که بلند است، شعله می‌کشد و تو را می‌خواند و تو نزدیک می‌شوی و می‌بینی که نم آب دریا را هنوز بر انگشت خود داری و در این لحظه پر از شعف، در چرخشی آن قطره نیست هست شده را به اطراف می‌پراکنی و دوباره انگشتت را می‌بینی که آسمان را نشانه رفته است، باز هم .
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
همه در انتظار غروب آفتابند. قرار بر این است تا بنا بر آئینی کهن، به هنگام پایین رفتن خورشید از کوه، آتش «نوروزبل» را روشن کنند. گویا نمادی از نور و گرما را در ابتدای سال نویشان جایگزین نور و گرمای خورشید می‌کنند تا در تمام سال از موهبت‌های این ستاره هستی‌بخش بهره‌مند شوند. آتش «نوروزبل» شروع سال نوست.
صبح یک روز ماه مرداد، دوستی از شهر ماسال تماس می‌گیرد و می‌گوید که چند روز دیگر قرار است جشن نوروزبل در گیلان برگزار شود. دوست دیگری، آمار دقیق‌تر مراسم را می‌دهد و می‌گوید باید به روستای ملکوت برویم. با این حال هنوز مطمئن نیستیم که مراسم در ماسال برگزار می‌شود یا لنگرود یا ملکوت. درباره زمان مراسم هم تقریبا چیزی نمی‌دانیم. یکی می‌گوید ساعت ۸ صبح، یکی مطمئن است که ظهر برگزار می‌شود و یکی دیگر ساعت ۴ بعدازظهر را زمان دقیق برگزاری می‌داند. عاقبت با پرس و جوی بیشتر، تصمیم می‌گیریم به ملکوت برویم و طوری راه بیفتیم که ظهر آنجا باشیم.
از تهران حرکت می‌کنیم تا به سمت قزوین و از آنجا به رشت برویم اما نقشه می‌گوید که از لوشان هم می‌توان به دیلمان رفت و از دیلمان هم به ملکوت راهی هست. حس ماجراجویی و دیدن مسیرهای ندیده، باعث شد که از همان داخل شهر لوشان، یک‌ساعته به طرف «جیرنده» برویم. به کتاب «اطلس راه‌های ایران» که نگاه کنید از جیرنده به کلیشم و از کلیشم به پیرکوه و از آنجا به ملکوت راهی خاکی دیده می‌شود اما پیشنهاد محلی‌ها این بود که از جیرنده به سمت «داماش» برویم و از آنجا به سمت «آسیابر» و از «آسیابر» راه‌مان را به سمت ملکوت پیدا کنیم.
۲ دلیل داشتیم که راه پیشنهادی محلی‌ها را انتخاب کنیم؛ اول اینکه فرصت دیدار از روستای داماش که مرکز رویش گل «سوسن چلچراغ» است را پیدا می‌کردیم و دلیل دوم اینکه به مسیرهای اطلس راه‌های ایران چندان هم نمی‌شود اعتماد کرد. به‌طور مثال در همین کتاب، اصلا اسمی از داماش دیده نمی‌شود درحالی که روستاهای کم اهمیت‌تر را می‌توانید در آن بیابید.
کمی بیشتر از ۲ ساعت طول می‌کشد تا به دیلمان برسیم. یکی از تجربه‌های سفر به مناطق روستایی این است که هیچ کس مسافت دقیق را به شما نمی‌گوید، در دیلمان از ۳ نفر پرسیدیم که از اینجا تا ملکوت چقدر راه است: یکی گفت یک ساعت و نیم، دیگری گفت ۲۰ دقیقه و آخری گفت یک ساعت اما ما بعد از ۴۵ دقیقه به روستای ملکوت رسیدیم. از جاده خاکی کوه که بالا می‌آییم، مردمی را که برای برگزاری جشن کهن خود به ملکوت آمده‌اند، می‌بینیم. مراسم شروع شده است.
«شمه (شما) نوروزبل مبارک»، این جمله‌ای است که مجری مراسم تکرار می‌کند و به تازه‌واردان خوشامد می‌گوید.
خیلی‌ها آمده‌اند؛ از همه شهرهای گیلان هستند، شاید هزار نفری می‌شوند که با مینی‌بوس و سواری، خودشان را رسانده‌اند و اکنون دایره وار دور هم نشسته‌اند.
جشن «نوروزبَل» از ساعاتی پیش از غروب آفتاب در نزدیکی روستای ملکوت و بر فراز تپه‌ای که به محیط اطراف مشرف است، آغاز شده است. بازار کوچکی هم به راه افتاده است؛ یکی کیک و چای می‌فروشد و آن یکی بلال و فندق. دیگری عروسک‌هایی با خود آورده که تن‌پوشی از لباس‌های محلی دارند. مردم دورتا دور روی زیراندازهایشان نشسته‌اند و رو به سمتی دارند که هیزم‌ها را روی هم چیده‌اند و قرار است که هنگام غروب با آنها آتش بیفروزند.
گوروم، گوروم... نوروزبَلپسربچهای سوار بر الاغ به وسط میدان می‌آید و با انجام حرکات آکروباتیک، چرخی می‌زند و می‌رود. جوانانی، بازی محلی اشکولوک (نوعی الک دولک) اجرا می‌کنند. در آخر مراسم مردان شولاپوش با دام‌هایشان از بالای کوه به پایین می‌آیند، زنان نقل پخش می‌کنند و زمان برافروختن آتش «نوروزبَل» فرا می‌رسد.
یکی از بانیان مراسم، هوشنگ عباسی است که مردان شولاپوش را نشانمان می‌دهد و می‌گوید: «این آدم‌هایی که «شولا» پوشیده‌اند، نماینده چوپانان منطقه هستند، چراکه این مراسم اساسا توسط چوپانان در ارتفاعات البرز برگزار می‌شده و آنها با روشن کردن آتش، شروع سال نو را به هم خبر می‌دادند. شولا (روانداز نمدی) لباس، تشک، لحاف و کلا خانه این چوپان‌هاست. ۲ نوع دارد یکی کوتاه و سبک و دیگری بلند و سنگین که یکی در روز و دیگری در شب استفاده می‌شود».
هوشنگ عباسی، می‌گوید: «مردم گیلک از زمان‌های قدیم معتقد بودند که برافروختن آتش در نوروزبل، موجب می‌شود تا برف و سرما در زمستان کم شود». این است که همه در انتظار شعله‌ور شدن آتش نوروزی‌شان هستند. این مراسم کهن، برای آنها جذابیت و تازگی خاصی دارد. شاید از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های خود در این‌باره شنیده باشند، چرا که سال‌هاست دیگر خبری از مراسم «نوروزبَل» نیست. رجب‌علی کریمی، از محلی‌های ملکوت است و به ما می‌گوید: «این مراسم برای شادی برگزار می‌شود. از همه روستاهای اطراف می‌آیند، دیلمان، موسی‌کلایه، کلایه‌رود، پیرکوه و... و.
اول نوروزماه یعنی از وسط مردادماه تا وسط شهریورماه که چوپانان و دامداران ییلاق، قشلاق می‌کردند، جشن می‌گرفتند. موقع قشلاق که می‌شد، چوپانان آتش روشن می‌کردند. «نوروزبَل» اسم این مراسم است. «نوروز» اسم یک سرگالش یعنی سر چوپان بوده و «بَل» به معنی آتش و آتش گرفتن است. بل گرفتن به زبان گیلکی تقریبا همان گر گرفتن است که در زبان فارسی استفاده می‌شود. الان دیگر جابه‌جایی ییلاق، قشلاق انجام نمی‌شود، یعنی عشایر دیگر کوچ نمی‌کنند و در یک محل استقرار پیدا کرده‌اند. در این مراسم، الاغ سواری می‌کنند، الک دولک (اشکولَک) بازی می‌کنند».
یکی دیگر از محلی‌ها هم از اهمیت روستای ملکوت و عید «نوروزبَل» می‌گوید: «ما در روستای ملکوت درختانی داریم که ۷۰۰ سال از عمرشان می‌گذرد و اینجا مکانی بوده که حکام آل‌بویه در آن اقامت داشتند. این عید هم یک عید گالشی است و مربوط به مردم گیل و دیلم است».
یکی دیگر از اهالی درباره آتش نوروزبل می‌گوید: «آتش برای اهالی گیلان خبرآور میزان برف زمستان هم بوده است. اگر دود آتش به سمت کوه برود، سال کم‌برفی را در پیش‌رو خواهند داشت و اگر این دود به سمت جلگه برود، نوید زمستان پربرفی را می‌دهد».
خورشید در حال غروب است و زمان روشن کردن آتش فرا رسیده است. چند تن از گیل‌مردان، با شولای گالشی که هم لباس و هم لحاف و هم تشک آنهاست، به میدان می‌آیند و دورتا دور هیزم‌ها می‌چرخند. نوازنده‌های محلی با شدت و شور بیشتری می‌نوازند و همهمه‌ای برپا می‌شود. هیزم‌های آغشته به نفت که شعله‌ور می‌شوند، مردم به آن نزدیک می‌شوند و همه با هم می‌خوانند: «گوروم، گوروم، گوروم بل... نوروزما و نوروزبل... هر سال ببی سال سو... نو ببی خانه‌واشو.»
مراسم نزدیک به ۴ ساعت طول می‌کشد و بعد از آتش زدن پشته هیزم مردم کم‌کم پراکنده می‌شوند. دود آتش نوروزبل به سمت جلگه می‌رود و خبر از پربرفی زمستان به گیلان می‌دهد.
منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: فرهنگ سفر گردشگری نوروز روستای ملکوت هیزم ها محلی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۶۹۴۵۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
غریب آبادی: وضعیت حقوق بشر به صورت مکتوب منتشر می‌شود
به گزارش گروه سیاسی ایسکانیوز، مراسم رونمایی از کتاب نقض حقوق بشر در کانادا و سوئد روز سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت، با حضور کاظم غریب آبادی معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران و جمعی از کارشناسان حقوقی و فرهنگی و همچنین اساتید دانشگاه برگزار شد.
بیشتر بخوانید: غریب‌آبادی: آمریکا صلاحیت ورود به عرصه حقوق بشر را ندارددر این مراسم از دو جلد کتاب با عنوان «نگرانی‌های حقوق بشری در دو کشور کانادا و سوئد طی دو دهه گذشته از منظر نهادهای بین‌المللی حقوق بشری» رونمایی شد.
غریب آبادی در این مراسم ضمن اشاره به اینکه بحث حقوق بشر از دو بعد مهم است، گفت: نخست حمایت و ارتقای حقوق بشر در داخل است و دوم از آنجایی که ما آماج اتهامات برخی کشورها قرار داریم، بنابراین وظیفه داریم وضعیت حقوق بشر را در این کشورها رصد کنیم و ببینیم که آیا در این زمینه صادق هستند یا خیر.
دبیرستاد حقوق بشر با بیان اینکه از اکتبر گذشته مشخص شد رویکرد جامعه بین‌المللی نسبت به حقوق بشر آنگونه که برخی کشورها می‌گویند، باید تغییر کند، اظهار کرد: ما برای اولین بار تصمیم گرفتیم وضعیت حقوق بشر را در داخل ایران به صورت مکتوب منتشر کنیم؛ همچنین یکی از کارهایی که در ستاد حقوق بشر انجام می‌شود، پایش حقوق بشر در برخی کشورهاست؛ ستاد حقوق بشر منبع را نه رسانه‌ها و ژورنالیستی بلکه بر رویکرد سازوکارهای بین‌المللی قرار داده است اما این به معنای درست بودن هرچه آنها می‌گویند، نیست.
وی همچنین به بررسی گزارش گزارشگران سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در کشورها طی دو دهه اشاره کرد و گفت: این گزارشگران سفرهایی به کشورها دارند و گزارشها و توصیهنامههایی منتشر می‌کنند که این‌ها در ستاد حقوق بشر بررسی شده‌اند.
غریب آبادی، ادامه داد: در مرحله نخست بررسی وضعیت کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایسلند، کانادا، آلمان، سوئد در دستور کار قرار گرفتند؛ مبنای کتب بر زبان فارسی نبود و کتابهای مذکور به زبان انگلیسی هم منتشر شدند.
دبیر ستاد حقوق بشر با بیان اینکه دلیل انتخاب این هفت کشور این است که در وهله نخست این کشورها در زمینه حقوق بشر مدعی هستند و ثانیا این کشورها علیه ایران اقدامات و اتهاماتی وارد می‌کنند، عنوان کرد: رویکرد ما تدافعی نیست؛ بهزودی و ظرف یک ماه آینده رویکرد تهاجمی در حوزه حقوق بشر را نهایی می‌کنیم که بعد پاسخگویی، رفع ابهام و تعامل هم دربردارد؛ تصمیم بر این است که در این رابطه سندی تهیه شود که پیش‌نویس آن آماده شده است.
وی در بخشی دیگر با اشاره به اینکه کانادا کشوری است که گرفتار نقض گسترده حقوق بشر است و حقوق بومیان در این کشور نقض می‌شود، اضافه کرد: کانادا هم در داخل و هم در ارتباط با کشورهای دیگر حقوق بشر را نقض می‌کند؛ این کشور هر سال در نشست مجمع عمومی سازمان ملل علیه ایران قطعنامه صادر می‌کند.
غریب آبادی، اضافه کرد: سوئد نیز به همین شکل است؛ اکنون حمید نوری چهار سال است که در این کشور بازداشت است و همه حقوق وی نقض شده است؛ حمید نوری تبعه ایران است و وظیفه ما است که تمام تلاش‌ها را درباره این شهروند ایرانی انجام دهیم؛ انشاالله که بتوانیم حمید نوری را به دامان خانواده بازگردانیم.
معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه در بخشی دیگر با تاکید بر اینکه حقوق بشر یک موضوع سیاسی شده است، عنوان کرد: نهادهای حقوق بشری درباره فلسطین چه کردند، درباره دانشگاه‌های آمریکا نهادهای حقوق بشری هنوز یک بیانیه هم صادر نکردند؛ شورای حقوق بشر درباره آمریکا سکوت کرده، اما در ایران چه اتفاقی افتاده که این نهاد چندین بیانیه صادر می‌کند، اما کمیساریای عالی درباره آمریکا سکوت کرده است.
دبیر ستاد حقوق بشر، تصریح کرد: سیاست‌زدگی در حقوق بشر تنها درباره کشورها روی نداده و نهادهای بین‌المللی هم دچار این سیاست‌زدگی شدند.
غریب آبادی در بخشی دیگر با اشاره به اینکه درباره بحث تحریم اقدامات زیادی انجام شده و ادبیاتسازی گسترده‌ای درباره تحریم‌های یکجانبه صورت گرفته است، گفت: پروندههای زیادی در شعبه پنجاه‌وپنجم دادگستری تهران درباره تحریم‌ها باز شده است؛ همچنین پرونده‌هایی برمبنای طرح شکایت از سوی شاکی خصوصی از جمله بیماران پروانه‌ای تشکیل شده است.
دبیرستاد حقوق بشر، اظهار کرد: موارد نقض را باید با استفاده از ابزارهای خود پیگیری کرده و باید به دنبال اجرای حکم‌های صادرشده برویم، تاکید کرد: این موضوع پیگیری شده و آرای محاکم ما باید اجرا شود؛ در این رابطه کشتی که محموله نفتی آمریکا را داشت توقیف شد و براساس حکم دادگاه درباره بیماران پروانه‌ای باید صرف شود که اقدام خوبی است.
غریب آبادی در بخشی دیگر با بیان اینکه یکی از مطالباتی که مقام معظم رهبری همواره تاکید داشتند دفاع از حقوق مستضعفان است، افزود: در حوزه دفاع از حقوق مردم غزه اقدامات زیادی انجام شده است.
دبیر ستاد حقوق بشر همچنین نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و رسانه‌ها را در زمینه پایش و رصد حقوق بشری بسیار مهم خواند و گفت: در این موضوع نیز از اقدامات پژوهشگران و دانشگاه‌ها استقبال می‌شود.
در پایان این مراسم با حضور دبیر ستاد حقوق بشر و مدعوین، از کتاب نگرانی‌های حقوق بشری در دو کشور کانادا و سوئد طی دو دهه گذشته از منظر نهادهای بین‌المللی حقوق بشری رونمایی شد.
انتهای پیام/
کد خبر: 1229029 برچسب‌ها حقوق بشر
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند